रुस र युक्रेनबीचको युद्धमा अहिले इजरायल र इरान आमनेसामने

काठमाडौँ । इरान र इजरायलबीचको प्रतिस्पर्धा विश्वलाई थाहा छ । अब यो शत्रुताको मार रुसी सेनाले भोग्नुपर्ने देखिएको छ । युक्रेनले पनि इजरायलबाट त्यो गुप्तचर प्राप्त गरिरहेको छ, जसमा रूसी सेनाले इरानको ड्रोन कसरी प्रयोग गर्नेछ भन्ने जानकारी समावेश छ । युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीका अनुसार युक्रेनमा इरानी ड्रोन नभएको दाबी भइरहेको छ । तर उनले अझै पनि यो सुनिश्चित गर्नेछन् कि कुनै पनि ड्रोन बेलायतको क्षेत्र भित्र नहोस् ।

रुसी सेनाले अगस्टदेखि युक्रेनमा इरानी ड्रोन प्रयोग गर्दै आएको छ । युक्रेन, अमेरिका र बेलायतका अधिकारीहरूले विभिन्न अवसरमा यो कुरा भनेका छन् । भर्खरै कीभमा आक्रमण सुरु भएपछि युक्रेनमा इरानले निर्मित ड्रोन शाहिद–१३६ रुसी सेनाको सहयोगी बनेको कुरा फेरि बाहिर आएको छ । यो ड्रोनलाई सुसाइड ड्रोन पनि भनिन्छ । तर यो ड्रोनको पहुँच एकदम सीमित छ । न्युयोर्क टाइम्सको रिपोर्टले एक वरिष्ठ अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै भनेको छ, एक निजी फर्मले युक्रेनलाई रुसी सेनाको स्थिति देखाउने स्याटेलाइट छविहरू उपलब्ध गराएको छ ।

बेलायतको रक्षा मन्त्रालयले यो ड्रोन निकै तल उड्ने र यस्तो अवस्थामा कुनै पनि विमानका लागि यसलाई अट्याक गर्न निकै सजिलो भएको बताएको थियो । तर यससँगै रक्षा मन्त्रालयले पनि यी ड्रोनको सहयोगमा रुसले धेरै ठाउँमा आक्रमण गर्न सफल भएको धेरै सम्भावना रहेको बताएको छ । शाहिद-१३६ ड्रोन पत्ता लगाउन पनि निकै कठिन छ । यो ड्रोन धेरै तल उड्छ तर यसले धेरै आवाज दिन्छ । यो ड्रोनबाट जिगस मेसिन वा खराब स्कुटरको आवाज आउँछ । अर्थात्, तिनीहरू धेरै टाढाबाट सुन्न सकिन्छ । त्यसैले तिनीहरूको प्रभावकारिता धेरै कम छ तर तिनीहरू केवल एक ठाउँको जनसंख्यालाई डराउन प्रयोग गरिन्छ ।

ड्रोनलाई लिएर युक्रेन र इरानबीच कूटनीतिक तनाव बढेको छ । इरानले कीभमा रहेका राजदूतलाई फिर्ता बोलाएर दूतावासमा कर्मचारीको संख्या घटाएको छ । इरानी र रुसी अधिकारीहरूले रुसी सेनाले इरानी ड्रोनको सहारा लिएको कुरा अस्वीकार गरेका छन् । अक्टोबर ६ मा, युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले यी दावीहरूको उपहास गरे । उनले भने, मानिसहरूले उनलाई उडिरहेको देखेका थिए र युक्रेनी सेनाले त्यसलाई खसालेको थियो । कुनै पनि इरानी ड्रोन युक्रेनमा नभएको दाबी गरिएको छ । युक्रेनी सेनाले रुसले पठाएको धेरै शाहीद-१३६ ड्रोन खसालेको दाबी गरेको छ । सेनाका अनुसार ८६ वटा ड्रोनको फ्लीटमा रहेका ड्रोनमध्ये ६० प्रतिशतलाई खसालिएको छ ।

२७ जुलाईमा इजरायलबाट युक्रेनमा ठूलो खाद्यान्न सहायता पठाइएको थियो । जुलाई १४ मा, इजरायली रक्षा मन्त्रालयले १५ सय हेलमेट, १५ सय सुरक्षात्मक ढाल, सयौं खानी सुरक्षा सूट, एक हजार ग्यास मास्क र एक दर्जन ह्याजमेट प्रणालीहरू पठाएको थियो । साथै, इजरायलले नागरिक सहायताको रूपमा २००० हेलमेट र ५०० फ्ल्याक ज्याकेटहरू पठाएको थियो ।

सिरियामा रुसको कारवाहीलाई लिएर इजरायलले पटकपटक चिन्ता व्यक्त गरेको छ । यससँगै उनले इरानको सैन्य स्रोतलाई ध्वस्त पार्न सिरियामा धेरै पटक हवाई कारबाही गरेका छन् । इजरायलले सिरियाली सेनासँग मिलेर यी कारवाही गरेको हो । यता युक्रेनमा चलिरहेको युद्धलाई लिएर पनि इजरायल युक्रेनको पक्षमा देखिएको छ । त्यसैले अहिले प्रत्यक्ष रुपमा रुस र युक्रेन लडिरहेको भएपनि अप्रत्यक्ष रुपमा इजरायल र इरान पनि लडिरहेको विश्लेषण गरिएको छ ।