लाखौंको सुन ओकलिरहेको ज्वालामुखी

अन्टार्कटिकाका १३८ वटा सक्रिय ज्वालामुखीहरुमध्ये एक माउन्ट एरेबसले दैनिक लाखौँ रुपैयाँ बराबरको सुन ओकलिरहेको छ । यस ज्वालामुखीबाट निरन्तर निस्किने लाभाको धुलोमा सुनका कणहरु पाइएका छन् । ज्वालामुखीबाट दैनिक निस्किने सुनको मूल्य १० लाख रुपैयाँ बराबरको हुने अनुमान छ । न्युयोर्क पोस्टले आईएफएल साइन्सको एक रिपोर्टलाई उद्धृत गर्दै लेखे अनुसार नासाका वैज्ञानिकहरुले ज्वालामुखीको धुलोको विश्लेषण गरेर त्यसमा सुन भएको पुष्टि गरेका हुन् । जसअनुसार ज्वालामुखीबाट निस्किने धुलोमा दैनिक करीब ८० ग्रामसम्म क्रिस्टलीकृत सुन पाइएको छ । माउन्ट एरेबस अन्टार्कटिकाको डिसेप्सन टापुमा रहेको छ, जुन यस क्षेत्रका दुईवटा सक्रिय ज्वालामुखी मध्ये एक हो ।
धुलोसम्म पुग्नु कि कठिन ?
वैज्ञानिकहरुका अनुसार माउन्ट एरेबस ज्वालामुखीबाट निस्किने धुलोलाई जम्मा गर्न वा त्यसअघिको जाँच गर्न कठिन हुनसक्छ किनकि यो ज्वालामुखी निस्किएको ठाउँसम्म सजिलैसँग पुग्न सकिँदैन । अमेरिकी अन्तरीक्ष एजेन्सी नासाको अर्थ अब्जर्भेटरीका रिपोर्ट अनुसार अन्य ओकल्ने घटनाहरुको हिस्साको रुपमा एरेबसको सबैभन्दा दक्षिणी लाभा स्पिवरबाट ६२१ माइलको दूरीमा बहुमूल्य धातुको धुलो पत्ता लागेको छ, जुन १२ हजार ४४८ फिट अग्लो छ । नासाका अनुसार यसले नियमित रुपमा ग्याँस तथा बाफका फोकाहरु उत्सर्जित गर्दछ र कहिलेकाहिँ चट्टान बम पनि ओकल्छ ।
सन् १९७२ देखि निरन्तर विस्फोटन
न्युयोर्कस्थित कोलम्बिया विश्वविद्यालयमा रहेको ल्यामोन्ट डोहर्टी अर्थ अब्जर्भेटरीका कनर बेकनका अनुसार एरेबस सन् १९७२ देखि लगातार विस्फोट भइरहेको छ । उनका अनुसार यो पर्वत आफ्नो शिखर क्रेटरमध्ये एक लाभा तालका लागि पनि परिचित छ । उनी भन्छन्– यो वास्तवमा निकै दुर्लभ हो, किनकि यो कुराको सुनिश्चित गर्नका लागि निकै विशिष्ट शर्तहरु पूरा गर्नु आवश्यक हुन्छ कि सतह कहिल्यै पनि नजमोस् । यद्यपि अन्टार्कटिकामा ज्वालामुखी प्रारुप तथा सम्भावित घटनाहरुको बारेमा अहिले पनि ज्ञानको कमी छ जसले सयौं बरफयुक्त ज्वालामुखीहरुलाई सक्रिय गर्न सक्दछन् । लगातार अनुसन्धानको यस्तो कमी वास्तवमा अन्टार्कटिकाको भौगोलिक पृथकताको परिणाम हो । बेकनका अनुसार एरेबस तथा डिसेप्सन टापुमा सीमित संख्यामा स्थायी निगरानी उपकरण छन् जसमा ज्वालामुखी अशान्तिसँग सम्बन्धित भूकम्पीय गतिविधि पत्ता लगाउने सेस्मोटिमर सामेल छन् ।