नासामा संस्कृत भाषा अनिवार्य

काठमाडौ । अमेरिकी वैज्ञानिक संस्था नासाले अन्तरिक्षमा सन्देश पठाउन संस्कृत भाषाको प्रयोग गर्न थालेको र अन्तरिक्षका लागि संस्कृत भाषा अनिवार्य भएकाले सुक्ष्म तवरबाट वैज्ञानिकहरूलाई नियमित रूपमा संस्कृत पढाउन थालेको जानकारी प्राप्त भएको छ । नासाले अन्तरिक्षमा पठाएका स्याटलाइटहरूसँग पृथ्वीबाट अङ्ग्रेजी, जर्मनी, चिनियाँ आदि भाषामा सन्देश पठाई सम्पर्क गर्न खोज्दा ती सन्देशहरू केही बीचैमा हराएछन्, केहीचाहिँ यताउता छरिएछन् । टुटेफुटेका शब्द पुग्दा पनि अर्थ नदिने वा उल्टो अर्थ दिने भएछन् । अन्तरिक्षको विराटतालाई चिर्दै सही ठाउँमा पुग्न सक्ने सार्मथ्य संस्कृतबाहेक अन्य भाषाका शब्दहरूमा रहेनछ । संस्कृत भाषामा कर्ता, कर्म र क्रिया जतासुकै परे पनि सही सन्देश पुग्ने भएकाले अन्तरिक्षमा सन्देश पठाउन संस्कृत भाषा नै उत्तम ठहरिएछ र नासाका वैज्ञानिकहरूका लागि संस्कृत भाषा अनिवार्य बनेछ । नासाका वैज्ञानिकहरुले अचेल नियमित रुपमा विशेष कोचिङ क्लासका रुपमा संस्कृत भाषा अध्ययन गर्न थालेका छन् । किनभने अन्तरिक्षमा स्याटलाइटहरुसँग पृथ्वीबाट सम्पर्क स्थापित गर्न खोज्दा अन्य कुनै पनि भाषा पठाएक सन्देश म्याचिङ भएन । नासाले पठाएका शब्दको पनि वजन अर्थात सही सन्देश कन्भे भयो । किनकी संस्कृतमा कर्ता, कर्म र क्रियालाई अगाडि पछाडि जता राखे पनि हुन्छ ।

जस्तै, अहम् पठामी संस्कृतम् भने पनि भयो, पठामी अहम् संस्कृतम् भने पनि भयो अनि संस्कृत् अहम् पठामीु भने पनि भयो । त्यही भएर संस्कृत भाषालाई नासाले आफ्ना तर, लाखौं माइल परको यात्रा गरेर जाँदा ती भाषाका शब्दहरु बायाँको दायाँ, दायाँको बायाँ हुँदारहेछन् । अन्तरिक्षको विराटतालाई चिर्नसक्ने सामथ्र्य ती शब्दहरुमा भएन त्यसपछि वैज्ञानिकहरुले संस्कृतबाट सन्देश पठाउँदा भन्न खोजेको सन्देश पुग्यो । अर्थात सही सन्देश कन्भे भयो । शब्दको पनि वजन हुँदोरहेछ । यहाँबाट अंग्रेजीमा पठाएको सन्देश अन्तरिक्षमा जाँदा त्यो वीचमै हराउँदोरहेछ डिस्प्लेस हुँदोरहेछ र त्यसो हुँदा त्यो शब्दले दिनुपर्ने अर्थ या भाव नखुल्दोरहेछ । संकेत अंग्रेजी, जर्मनी, चाइनिज भाषामा सन्देश पठाए । तर, लाखौं माइल परको अन्तरीकमा संस्कृत भाषालाई नासाले आफ्ना यन्त्रहरुमा सन्देश पठाउनका लागि अपनाउन थालेको छ । नासामा अहिले भारद्वाज ऋषिले लेखेको विमानशास्त्रका बारेमा अध्ययन अनुसन्धान गरिरहेको छ । आखिर पुष्पक विमान के हो त ? भन्ने अध्ययन भइरहेको छ । अन्तरिक्षको खोजको बारेमा हामी धेरै अगाडि गइसकेका थियौं । हामी अहिले पनि आफ्नो नियमित वैदिक मन्त्रमा अन्तरिक्ष शान्ति भन्छौं । अमेरिकाको एपोलो मिसन र रुसले स्पूतनिक मिसन अन्तरिक्षमा पठाउनु भन्दा धेरै वर्ष पहिले नै हाम्रा ऋषिमुनीहरुले अन्तरिक्षमा पनि अशान्ति हुन्छ भनेर कसरी थाहा पाए त ? अन्तरिक्षबाट हुनसक्ने खतराबाट पृथ्वीलाई बचाउनकै लागि अन्तरिक्ष शान्ति भनिएको हो । अन्तरिक्ष चेत पहिले नै हामीमा थियो । यो ब्रम्हाण्डमा हजारौं सूर्य छन् भनेर भारद्वाज ऋषिले खोजिसकेका थिए, उनको त्यो खोजलाई नासाका वैज्ञानिकहरुले अहिले आएर विशेष अनुसन्धान गर्दैछन् । कम्प्युटर विज्ञानमा पनि संस्कृत भाषाको प्रयोग गर्दा सहज हुने कुरा पत्तो लागेको छ । सिंगल डट गर्ने कि डबल डट गर्ने ? कम्युटर त बडा सेन्सेटिभ हुन्छ, एउटा डटमै फरक पर्छ । पासवर्ड हान्दा सिंगल स्पेश हो कि डबल स्पेश हो, त्यसमै चिप्लीन सकिन्छ । अन्डरस्कोर हो कि ड्यास हो ? त्यसमै फरक पर्छ । भनेपछि कम्प्युटरले एक्यूरेट खोज्छ । त्यस्तो एक्यूरेट भाषा संस्कृतमा सहज हुन्छ ।
(एजेन्सीको सहयोगमा)